CABO DA ROCA, GDZIE KOŃCZY SIĘ ZIEMIA...

Nie samą gramatyką człowiek żyje. Postanowiłam Was zabrać na kolejną e-wycieczkę. Tym razem będzie to podróż na koniec Europy. 

Cabo da Roca czyli Przylądek Roca, znajduje się w Portugalii. Od Lizbony dzieli go nieco ponad 40 kilometrów a od Sintry ok. 15.  Jeżeli będziecie mieli czas to warto się tam wybrać, bo widoki zapierają dech w piersi. Z pewnością znajdziecie wycieczkowy autokar, który was tam zabierze. Możecie też tam dotrzeć z Sintry do której bez problemu dojedziecie pociągiem z Lizbony a dokładnie z pięknego dworca Rossio położonego praktycznie w samym centrum miasta. Można też tam dojechać autobusem linii 403, który jedzie z Cascais do Sintry i przejeżdża właśnie przez Cabo da Roca. Do Cascais także możecie dojechać pociągiem z Lizbony. 

Cabo da Roca to zachodni koniec kontynentalnej Europy. Kiedyś uważano, go nawet za koniec świata. Rzymianie to miejsce nazywali Wielkim Przylądkiem. 

Na pomniku, który znajduje się w tym miejscu wyryto napis z 3. pieśni epopei "Os Lusíadas", której autorem był największy pisarz portugalskiej literatury Luís Vaz de Camões. 

"Aqui, onde a terra se acaba e o mar começa" ("Tutaj, gdzie ziemia się kończy a morze się zaczyna")

Przy tej okazji warto zwrócić uwagę na pewną ciekawostkę, Otóż Portugalczycy zazwyczaj mówią "morze" (po portugalsku "mar"), gdy mają na myśli "ocean". To znajduje odzwierciedlenie właśnie w tym cytacie, Warto o tym pamiętać.

Cabo da Roca to piękne miejsce, ale może być też bardzo niebezpieczne. Są tu wytyczone trasy, drewniane barierki a miejscami mur. Nie wolno przechodzić za barierki. Wybierając się w to miejsce warto zabrać ze sobą odpowiednie ubanie. Z uwagi na momentami bardzo silny wiatr i chłód bijący od ocenau warto pomyśleć o kurtce..

Zamieszczone powyżej zdjęcia pochodzą z archiwum prywatnego.

POR I PARA - PORTUGALSKI

Ostatnio pisałam o przyimkach "por" i "para" w języku hiszpańskim. Dziś czas na te przyimki w języku portugalskim. Podobnie, jak w przypadku języka hiszpańskiego tak i w przypadku języka portugalskiego przyimki te wywodzą się od łacińskiego słowa "pro".

To nie jedyne podobieństwo. Tak samo, jak w języku hiszpańskim tak i tu mogą one sprawiać uczącemu się problemy ze względu na to, że tłumaczone są podobnie na język polski. Trudności związane z nauką przyimków i ich prawidłowym stosowaniem wynikają między innymi z tego, że często trudno je precyzyjnie przetłumaczyć na język ojczysty. Często są one tłumaczone różnie w zależności od tego z jakim słowem lub w jakim zwrocie występują.

PARA - DLA, DO

Tego przyimka używamy w konstrukcjach w których:

- wskazujemy cel lub kierunek ruchu. "Para" użyjemy na przykład, gdy chcemy wskazać dokąd jedziemy czyli cel podróży, gdy chcemy wskazać dla kogo dana rzecz jest przeznaczona.

Vou para a Lisboa. - Pojadę do Lizbony.

Vou para o Brasil. -  Pojadę do Brazylii. 

Vou para Portugal. - Pojadę do Portugalii. (Portugal - to jeden z wyjątków jeśli chodzi o kraje przy którym nie stosuje się rodzajnika)

"Para" użyjemy także wtedy, gdy:

- chcemy wskazać określony czas

- Para quando... - na kiedy...

- Para semana... - za tydzień...

- chcemy wyrazić opinię

Para mim ... - dla mnie; według mnie...

POR - PRZEZ, ZA

Używamy go wtedy, gdy chcemy określić:

- motyw, przyczynę, powód

Obrigada pela tua ajuda.  (poniżej wyjaśnię dlaczego "pela")

- okres czasu lub przybliżony czas

Fico em Londres por una semana.  Jestem w Londynie przez tydzień.

- cenę, wartość

Comprei o caderno por 2 euro - Kupiłem zeszyt za dwa euro.

Tytułem ciekawostki powiem, że w sytuacji, gdy dziękujemy za coś to zawsze używamy konstrukcji "obrigado por" lub "obrigada por". A nie konstrukcji "obrigada para" lub "obrigada para".

Obridago (obrigada) por ajudar me. Dziękuję, że mi pomogłeś.

Obrigado (obrigada) pela tua ajuda. Dziękuję za twoją pomoc. 

Sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana, gdy używamy "por" nie z czasownikiem, a z rzeczownikiem. Trzeba wtedy na przykład "łączyć" przyimek "por" z rodzajnikiem określonym. Tu warto zwrócić uwagę na takie konstrukcje:

por  + a = pela

por  + o = pelo

por + os = pelos

por + as = pelas

Rodzajniki określone: o, a, os, as

Przykład:

Obrigado (obrigada) por o regalo (presente). Dziękuję za prezent

W takiej sytuacji nie można zostawić "por" i "o" osobno. Trzeba je ściągnąć.

Obrigado (obrigada) pelo regalo.  Dziękuję za prezent. (o regalo - rodzaj męski)

Obrigado (obrigada) pelo conselho. Dziękuję za radę, (o conselho - rodzaj męski)

Obrigado (obrigada) pela caneta. Dziękuję za długopis,  (a caneta - rodzaj żeński)

Obrigado (obrigada) pelos livros. Dziękuję za książki. (os livros  - rodzaj męski)

Obrigado (obrigada) pelas flores.    Dziękuję za kwiaty. (as flores - rodzaj żeński)

Obrigado (obrigada) pelas frutas. Dziękuję za owoce. (as frutas - rodzaj żeński)

Obrigado (obrigada) pela tua ajuda. Dziękuję za twoją pomoc. (a ajuda - rodzaj żeński)

W ramach ciekawostki powiem, że gdy chcemy powiedzieć "na przykład" to w języku portugalskim musimy użyć zwrotu "por exemplo".  

Tu zaznaczę jeszcze nieco tytułem przypomnienia ponieważ już o tym pisałam, że słowa "obrigado" używa mężczyzna, a słowa "obrigada" kobieta. 

POR i PARA - HISZPAŃSKI

Dziś ponownie odrobina gramatyki. A dokładnie chcę się dziś zająć dwoma przyimkami, które występują w języku hiszpańskim. Mowa o "por" i "para". Postanowiłam poruszyć ten temat ponieważ z tego, co wiem te przyimki sprawiają problemy nie tylko tym, którzy dopiero rozpoczęli naukę języka hiszpańskiego.

Warto również w tym miejscu zaznaczyć, że przyimki "por" i "para" występują również w języku portugalskim. Dziś jednak skupię się jedynie na języku hiszpańskim.

"Por" i "para" w języku hiszpańskim

Słówka "por" i "para" pochodzą od łacińskiego słowa "pro", które jest tłumaczone, jako: "dla", "przed", "jako" lub "za". "Pro" oznacza też "w obronie". Hiszpańskie słówka "por" i "para" też mają kilka odpowiedników w języku polskim. Chcę Wam przedstawić kilka zasad, które mogą Wam pomóc w ich rozróżnieniu  i prawidłowym stosowaniu. 

Oto kilka możliwych znaczeń:

para - dla, w kierunku, wobec, aby, żeby, do, na

por - przez, w, podczas, do, z powodu, przez, za, na, chociaż

Jak zapewne zauważyliście zarówno "por" jak i "para" mogą być tłumaczone na język polski na przykład jako "do", "na" i tu właśnie chyba najczęściej pojawiają się problemy. 

PARA

Generalnie przyimka para używa się do:

- wskazania kierunku ruchu. Wtedy tłumaczy się je jako "do". 

Przykłady:

Salgo, hoy, para Barcelona. - Dziś wyjeżdżam do Barcelony.

Han salido para el cine. - Wyszli do kina.

- określenia celów, przeznaczenia. Wtedy tłumaczone jest jako żeby, do, dla. Stosuje się go w odniesieniu do osób (odbiorców).

Przykłady:

Para realizar la compra tengo que ir a una tienda. - Żeby zrobić zakupy muszę iść do sklepu (jakiegoś).

Este regalo es para mi padre. - Ten prezent jest dla mojego ojca. 

Trabajo para ganar mucho dinero. - Pracuję, żeby zarobić  dużo pieniędzy.

Robert y Kamil compraron un anillo para sus madre. - Robert i Kamil kupili pierścionek dla swojej matki.

Para mi este es complicado. - Dla mnie to jest skomplikowane.

- wskazania tzw. "deadline" czyli czasu - ostatecznego terminu - w którym trzeba wykonać daną czynność. Wtedy bywa tłumaczone jako "do" lub "na".

Przykłady:

La presentation es para el próximo mes. - Prezentacja jest na przyszły miesiąc.

Voy a comprar un pan para el fin de semana. - Idę kupić chleb na weekend. 

Necesito terminar un libro para la próxima semana. - Muszę skończyć książkę do przyszłego tygodnia.

- porównań. Wtedy na język polski tłumaczone jest jako "jak na".

Przykłady:

Hace mucho calor para este época del año. - Jest bardzo gorąco jak na ten okres roku.

Magda es muy alta para su edad. - Magda jest bardzo wysoka, jak na swój wiek.

"Para" jest też używane w takich zwrotach, jak:

- para siempre   - na zawsze

- para colmo     - na dodatek 

- para nada       - do niczego

- para (con)      - wobec

- para remate    - na nieszczęście

- para ti             - dla ciebie

POR

Generalnie przyimka "por" używa się do określenia:

- przyczyny lub motywacji jakiegoś działania. Używamy tego przyimka wtedy, gdy chcemy powiedzieć dlaczego coś się stało lub stanie. Wtedy na język polski "por" bywa tłumaczone jako "ze względu na", "bo", "z powodu".

Przykład:

Por tu amor de animales dómesticos quiero comprar un gato. - Ze względu na twoją miłość do zwierząt domowych chcę kupić kota.

Por tu irresponsabilidad no tenemos dinero. - Z powodu twojej nieodpowiedzialności nie mamy pieniędzy.

- do określenia cen. Wtedy "por" tłumaczone jest jako "za" lub "po". 

Przykłady:

Pagaré dos millones de euro por la casa novata. - Zapłacę 2 miliony euro za nowy dom.

- do określenia czasu trwania danej czynności. Wtedy bywa tłumaczone jako "przez".

Przykłady:

Necesito dormir por ocho horas. - Muszę spać przez osiem godzin.

Tengo que cocinar la sopa por una hora. - Muszę gotować zupę przez godzinę.

- do określenia sposobu przebiegu określonej czynności, na przykład podróżowania. Wtedy może być tłumaczone jako "przez".

Przykłady:

Voy a viajar por Portugal y España - Będę podróżował przez Portugalię i Hiszpanię.

Hablo por teléfono. - Rozmawiam przez telefon. 

"Por" jest stosowane również w takich zwrotach, jak:

- por accidente        - przypadkowo

- por ahora               - na razie

- por cierto               - z pewnością

- por adelantado      - z góry

- por dentro             - wewnątrz

- por fin                    - nareszcie

- por supuesto        - oczywiście

- por ejemplo           - na przykład

Oczywiście to tylko główne zasady dotyczące użycia przyimków "por" i "para". A teraz zapraszam na film o nich.

Źródło: youtube.com

CZASOWNIKI REGULARNE ZAKOŃCZONE NA -ER i -IR

Jak już wiecie z wcześniejszego wpisu w językach portugalskim i hiszpańskim są trzy koniugacje czasowników regularnych.

I koniugacja to czasowniki zakończone na -AR (największa grupa czasowników)
II koniugacja to czasowniki zakończone na -ER (druga pod względem liczebności grupa)
III koniugacja to czasowniki zakończone na -IR (najmniejsza grupa czasowników)

Poprzednio opisałam pierwszą koniugację i wprowadziłam do czasu teraźniejszego.
Dziś skupię się tylko na odmianie czasowników z grup II i III czyli tych zakończonych na -ER i -IR.

W obu przypadkach zasada jest taka sama, jak to miało miejsce z pierwszą koniugacją czyli czasownikami zakończonymi na -AR.

Właściwy czasownik tworzymy poprzez "odcięcie" końcówki -AR, -ER, -IR od bezokolicznika. Wtedy otrzymujemy rdzeń do którego musimy jedynie dodać właściwe dla danej osoby końcówki.

Przypomnę, jak to działa w przypadku czasowników zakończonych na -AR na przykładzie hiszpańskiego czasownika "CANTAR" w którym rdzeniem jest "CANT-".

Yo canto. (cant- o) - Ja śpiewam.
Tu cantas. (cant-as) - Ty śpiewasz.
Ella canta. (cant-a) - Ona śpiewa.

Nosotros cantamos. (cant-amos) - My śpiewamy.
Vosotros cantáis. (cant-áis). - Wy śpiewacie.
Ellos/ Ellas cantan. (cant-an) - Oni/ One śpiewają.

W przypadku dwóch pozostałych grup koniugacyjnych jest analogicznie. Zmieniają się jedynie końcówki. Zatem czas na koniugację II i III hiszpańskich i portugalskich czasowników.

Język hiszpański

Czasowniki zakończone na -ER

Przykłady czasowników zakończonych na -er:

-comer - jeść 
-beber - pić
-leer - czytać
-aprender - uczyć się
-correr - biegać
-romper - rozbijać, łamać, złamać się

	BEBER	COMER	LEER
yo	beb-o	com-o	le-o
tú	beb-es	com-es	le-es
él / ella / usted	beb-e	com-e	le-e
Nosotros/ -as	beb-emos	com-emos	le-emos
Vosotros/ -as	beb-éis	com-éis	le-éis
Ellos / ellas/ ustedes	beb-en	com-en	le-en

Przykłady:

Ellos comen la cena. - Oni jedzą kolację.
Ella bebe una cerveza - Ona pije piwo.
(Yo) leo un libro. - Czytam książkę.
Ewa no come carne - Ewa nie je mięsa.

Teraz koniugacja III czyli czasowniki zakończone na -IR

Przykłady czasowników regularnych zakończonych na -ir:

-vivir - żyć
-prohibir - zabraniać
-abrir - otwierać
discutir - dyskutować, spierać się
-incluir - zawierać
-escribir - pisać

	VIVIR	ESCRIBIR	ABRIR
yo	viv-o	escrib-o	abr-o
tú	viv-es	escrib-es	abr-es
él / ella / usted	viv-e	escrib-e	abr-e
Nosotros/ -as	viv-imos	escrib-imos	abr-imos
Vosotros/ -as	viv-ís	escrib-ís	abr-ís
Ellos / ellas/ ustedes	viv-en	escrib-en	abr-en

Przykłady:

Yo vivo en Londres. - Mieszkam w Londynie.
Nosotros vivimos en Barcelona - Mieszkamy w Barcelonie.
Ella abre la tienda - Ona otwiera sklep.
Ellos escriben un libro. - Oni piszą książkę.

Jeszcze film, który może pomóc!

Żródło: youtube.com

Język portugalski

Czasowniki zakończone na -ER

Przykłady czasowników zakończonych na -er:

-beber - pić
-comer - jeść
-receber - dostawać
-romper -połamać, złamać
-escrever - pisać

	RECEBER	COMER	BEBER
eu	receb-o	com-o	beb-o
tu	receb-es	com-es	beb-es
ele / ela / você	receb-e	com-e	beb-e
nós	receb-emos	com-emos	beb-emos
vós	receb-eis	com-eis	beb-eis
Eles/ elas/ vocês	receb-em	com-em	beb-em

Przykłady:

Eu como o pastel - Jem ciastko.
Ele bebe o vinho - On pije wino.
Elas recebem menos do que eles.- One dostały mniej od nich.

Jeszcze film, który może pomóc.

Źródło: youtube.com



A teraz III koniugacja czyli czasowniki zakończone na -IR

Przykłady czasowników regularnych zakończonych na -ir:

-abrir - otwierać
-partir - dzielić, wyjeżdżać, rozdzielać (i wiele innych znaczeń)
-discutir - debatować, kłócić się

	ABRIR	PARTIR	DISCUTIR
eu	abr-o	part-o	discut-o
tu	abr-es	part-es	discut-es
ele / ela / você	abr-e	part-e	discut-e
nós	abr-imos	part-imos	discut-imos
vós	abr-is	part-is	discut-is
Eles/ elas/ vocês	abr-em	part-em	discut-em

Przykłady:

Eu abro a porta - Otwieram drzwi.
Eles discutem. Oni dyskutują.

Jeszcze film, który może pomóc.

Źródło: youtube.com

Jak zapewne zauważyliście czasowniki z grupy II i III tak naprawdę mają bardzo podobne końcówki. Różnią się właściwie jedynie w przypadku pierwszej i drugiej osoby liczby mnogiej. Sądzę, że łatwo będzie je zapamiętać. Pamiętajcie jednak, że istnieją też czasowniki nieregularne, które mogą także kończyć się na -ar, -er lub -ir. Niektóre z regularnych też mogą mieć pewne delikatne nieregularności o czym postaram się napisać w przyszłości.

Zapewne zauważyliście też, że zarówno w j. hiszpańskim, jak i portugalskim zdarzają się czasowniki, które wyglądają i znaczą w obu językach dokładnie to samo. Pamiętajcie jednak, że takich słów jest więcej, ale ich wymowa często się różni.